Molekül Yapısı

Makale Sayfaları
Molekül Yapısı
Lewis Kuralı
VSEPR Kuralı

03. VSEPR Kuralı
Moleküldeki bağ elektronları ve ortaklanmamış elektronlar birbirlerini iterler. Elektronlar, atomlar etrafına bu itmeyi minimuma getirecek şekilde yerleştirilirler. Bunun sonucunda da moleküller kendilerine özgü geometrik şekiller oluştururlar.

03.01. 2 Elektron Çifti
Bir X atomuna 2 tane başka atom bağlandığında arada 2 tane bağ oluşur. Her bağ, bir elektron çifti içermektedir. Bağlar arası itme kuvveti az olduğundan yapı düzlemseldir. Bağlar arasındaki açı 180° dir.



Örnek olarak BeCl₂ molekülü verilebilir.

03.02. 3 Elektron Çifti
Bir X atomuna 3 tane başka atom bağlandığında arada 3 tane bağ oluşur. Her bağ, bir elektron çifti içermektedir. Bağlar arasındaki açı 120° olup yapı düzlem üçgen şeklindedir. Bu yapıya örnek olarak BF₃ verilebilir.

 

Eğer yapı XY₂ şeklinde olup birde ortaklanmamış (bağ yapmayan) elektron çifti varsa molekül V şeklini alır ve aradaki bağ açısı yine 120° dir. Bu duruma örnek olarak SO₂ verilebilir.



03.03. 4 Elektron Çifti
Bir X atomuna 4 tane başka atom bağlandığında arada 4 tane bağ oluşur. Her bağ, bir elektron çifti içermektedir. Bağlar arasındaki açı 109,5° olup yapı tetrahedral (dört yüzlü) şeklindedir. Bu yapıya en güzel örnek CH₄ verilebilir.



Eğer yapı XY₃ şeklinde olup birde ortaklanmamış (bağ yapmayan) elektron çifti varsa bu elektronlar bağ elektronlarını iteceği için bağ açısı azalır ve aradaki bağ açısı yine 107° dir. Bu yapıya en güzel örnek NH₃ (amonyak) tır.



Eğer yapı XY₂ şeklinde olup yapıda 2 tane ortaklanmamış (bağ yapmayan) elektron çifti varsa bu elektronlar bağ elektronlarını iteceği için bağ açısı azalır ve aradaki bağ açısı yine 104,5° dir. Bu yapıya en güzel örnek H₂O (su) dur.



03.04. 5 Elektron Çifti
Bir X atomuna 5 tane başka atom bağlandığında arada 5 tane bağ oluşur. Her bağ, bir elektron çifti içermektedir. Bağlar arasındaki açı 120° ve 90° olup yapı üçgen çiftpiramit şeklindedir. Bu yapıya örnek olarak PCl₅ verilebilir.



Eğer yapı XY₄ şeklinde olup birde ortaklanmamış (bağ yapmayan) elektron çifti varsa molekülün yapısı aşağıdaki gibi olur. Bu yapıya örnek olarak SF₄ verilebilir.



Eğer yapı XY₃ şeklinde olup 2 tanede ortaklanmamış (bağ yapmayan) elektron çifti varsa molekülün yapısı aşağıdaki gibi olur. Bağlar arasındaki açı 90° dir Bu yapıya örnek olarak ClF₃ verilebilir.



Eğer yapı XY₂ şeklinde olup 3 tanede ortaklanmamış (bağ yapmayan) elektron çifti varsa molekülün yapısı aşağıdaki gibi olur. Bağlar arasındaki açı 180° dir . Bu yapıya örnek olarak XeF₂ verilebilir.



03.05. 6 Elektron Çifti
Bir X atomuna 6 tane başka atom bağlandığında arada 6 tane bağ oluşur. Her bağ, bir elektron çifti içermektedir. Bağlar arasındaki açı  90° olup, yapı oktahedral (sekizyüzlü) şeklindedir. Bu yapıya örnek olarak SF₆ verilebilir.



Eğer yapı XY₅ şeklinde olup 1 tanede ortaklanmamış (bağ yapmayan) elektron çifti varsa molekülün yapısı aşağıdaki gibi olur. Bu yapıya örnek olarak BrF₅ verilebilir.



Eğer yapı XY₄ şeklinde olup 2 tanede ortaklanmamış (bağ yapmayan) elektron çifti varsa molekülün yapısı aşağıdaki gibi olur. Bu yapıya örnek olarak XeF₄ verilebilir.