Guatr ve merak edilenler

1. Guatr hastalığı nasıl ortaya çıkar?

Guatr troid bezinde oluşan tüm rahatsızlıklara verilen genel bir isimdir. Aslında bu bezin büyümesi durumudur. Troid bezi 25 gr. ağırlığında bir bezdir. Bunun büyümesi ultrasondaki görünüme göre 2 yönlü olabilir.

1. Yaygın olarak bezin büyümesine DİFFÜZ guatr denir.
2. Nodül adı verilen farklılaşmış yapılar içeren bez büyümesine ise NODÜLER guatr denir. Nodül miktarı birden fazla ise buna multinodüler guatr denir.

Troid hastalığında testlerin sonucuna göre de 3 farklı durumla karşılaşılır:

1. Eutroıd: Ultrasonda troid bezinde patoloji saptanmasına rağmen troid hormonu kanda normaldir.
2. Hiper troidi: Troid hormonunun kanda artması sonucu ortaya çıkan durumdur.
3. Hipotroidi: Kandaki hormon miktarının azalması durumudur.

Yukarıda söz ettiğimiz 2 ayrı troid bezi sınıflaması da birbiri ile iç içe görülmektedir. Genel olarak guatr yapan etkenler ise:

1. İyot eksikliği
2. Troid hormonunun yapımında bozukluk yapan besinlerin çok yanması (Lahana, fasülye türleri, karnabahar, brokoli, patates vb)
3. Kimyasal maddeler
4. İlaçlar (Lityum, Amiadaron vb)
5. Bazı mikrobik enfeksiyonlar (E. Coli enf)
6. Gebelik ve hormonel değişiklikler

2. Kimlerde guatr görülebilir?

Guatr doğumdan ölüme kadar her yaşta görülen bir hastalıktır. Doğumsal olarak daha çok hiporoıdi tiplerini. 50-60 yaşta kronik troidit hastalığını, 20-30 yaşlarında nodüler ne hipertroidi tiplerini 60-70 yaşlarında ise troid kanserlerini daha fazla görmekteyiz.

3. Belirti ve bulguları nelerdir?

Guatr hastalığında hormon düzeyleri değişmemiş ise bulgu hiç olmayabilir. Fakat bezin büyümesine bağlı olarak;

- Boğazda şişlik ve gerginlik ve sıkışma hissi
- Nefes darlığı
- Yutma güçlüğü
- Boyun damar genişlemesi ve boyunda ağrı ve hassasiyet olabilmektedir.

Troid hormon miktarı değiştiği zaman esas belirtiler ortaya çıkar. Bunu 2 ayrı grupta inceleyebiliriz:

1. Hipotroidi (Troid bezinin az çalışması)- Yorgunluk halsizlik
- Uyuşukluk ve uyku hali
- Konsantrasyon bozukluğu, sersemlik hissi
- Depresyon
- Saç dökülmesi, ciltte kuruma ve soğukluk hissi
- Kabızlık
- Kilo alma
- Göz kapakları ve bacaklarda şişlik
- Terlemede azalma, balmumu gibi cilt
- Soğuğa tahammülsüzlük, üşüme
- Ses kalınlaşması, ses kısılması
- Konuşmada ağırlaşma, reflekslerde azalma
- Tansiyon, kolesterol yüksekliği ve nabız düşüklüğü
- Adet düzensizliği, hamile kalmada zorluk
- Çocuklarda boy kısalığı ve gelişme geriliği

2. Hipertroidi (troid bezinin çok çalışması)

- Sinirlilik, aşırı heyecan, duygusallık
- Kilo kaybı
- Terleme ve sıcaklıkta artma
- Ellerde titreme
- Nabız sayısında ve tansiyonda artış
- Cilt terli nemli ve sıcaktır.
- Saç dökülmesi
- Sıcağa tahammülsüzlük
- Barsak hareketlerinde artma
- Adet düzensizliği
- Gözde canlı bakış ve ileri doğru fırlaklık, bazen tek gözde büyüme
- Bazen cift görme

4. İyot eksikliğinin guatr üzerindeki etkisi nedir? Ne kadar tüketilmelidir?

İyot insan vücudunda az miktarda bulunan normal büyüme ve gelişme için gerekli bir elementtir. İyot vücutta beyin ve sinir sistemi gelişimi ile vücudun ısı ve enerjisinin oluşumunda gerekli olan troid hormonunun yapımında kullanılır.
Dünya sağlık örgütü günlük bir toplu iğne başı kadar iyot almadığı için dünya nüfusunun % 54 kadarının iyot eksikliğine bağlı troid hastalıkları ile karşı karşıya olduğunu ortaya koymuştur. Dünyada bugün 40 milyon çocuk yeterli iyot almadıkları için zeka geriliği ile karşı karşıyadır. Çok basit bir uygulama olmasına rağmen halen gelişmekte olan ülkelerde bu ciddi bir sorun olmaya devam etmektedir.

Ülkemizde özellikle Karadeniz bölgesinde sıklıkla rastladığımız iyot eksikliğini önleme adına bir düzenleme yapılmış ve tuzlara iyot konulması zorunlu hale getirilmiştir. Ülkemizde guatr oranının % 30 civarında olduğu dikkate alınırsa halkımızın çok özenli olması gerekliliği bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Aldığımız tuzun özellikle iyotlu olmasına dikkat etmeliyiz. Ayrıca iyot bağlayan bazı besinlerin tüketilmesinde daha dikkatli olunmalıdır. (Lahana, fasulye, karnabahar, brokoli patates vb)