Zamirleştirme (Pronominalisation)
— Dilbilimi TerimleriCümlede bulunan bir kelimenin yerine bir zamir getirilmesi hadisesidir: “Ahmet'i gördüm / Onu gördüm”....
Çeşitli konularda makaleler içeren ve kullanıcıların yorum yazarak bilgi eklediği genel bilgi ve başvuru sitesi
Youtube kanalımıza abone olarak hem sitemize destek olabilirsiniz hem de bilgilendirici videolarımızdan haberdar olabilirsiniz.
Hemen Abone Ol!İletişim Bilgisi
Aşağıdaki bilgileri kullanarak site hakkında bize ulaşbilirsinizTelefon: +90 536 686 91 70
[email protected]Cümlede bulunan bir kelimenin yerine bir zamir getirilmesi hadisesidir: “Ahmet'i gördüm / Onu gördüm”....
Yinelem terimi, üslûp biliminde yahut sentaksta farklı anlamlarda kullanılır. Üslûp biliminde, şiirde mısra başlarında, nesirde biribirini takip eden cümlelerin başlarında bir kelimenin yahut bir kelime grubun tekrarını ifade eder. Sentaksta, bir tekrîr elemanı...
“En küçük çift”i elde etmek için bir sesin yerine anlamı değiştiren diğer bir sesin konulması olgusudur. [Ad] kelimesinde /d/, /t/ ile yer değiştirdiğinde anlamı farklı bir kelime olan [at] kelimesi ortaya çıkar. En küçük çifte uygulanan bu işlem, yer değiştirme (...
Yapım ekleriyle yeni kelimelerin yapılışını inceleyen biçim bilimi dalıdır....
Dil olgusunun (langage) seslerinin seda niteliklerini inceler....
Günlük dilde bir dilin telaffuz özelliklerine bu ad verilir, ayrıca daha düzgün sayılan bir telaffuz tarzına nazaran bölgesel telaffuz aksan olarak adlandırılır. ...
Üslup biliminde yazarın anlatımı keserek doğrudan bir şahsa (yahut şahıslandırılmış bir nesneye) hitabetmesi hadisesidir. Meselâ: "Ey ölüm, ey yaşlı kaptan, zamanıdır, demir alalım!" (Baudelaire). Bir karşılıklı konuşmada konuşanların birbirine doğrudan se...
Tekrarlayan hareketleri ifade eden kelimelere verilen ad. Bu görünüme (aspect), “répétitif” adı da verilir. Sadece bir defa olan harekete de bunun mukabili olarak “semelfactif” denir, tek bir defa olan demektir....
Bir metinde bir kelime yahut bir formun tekrar sıklığıdır. Belirli bir uzunluktaki bir metinde kaç kelime olduğunu tespit etmeğe kalktığımızda karşımıza bir mesele çıkar: Eğer metindeki bütün kelimeleri sayarsak, “metin genişliği”ni buluruz, eğer sadece farkl...
Bir fert tarafından kullanılan ve anlaşılan sözlük terimlerinin toplamıdır....
Dilbilimin cümle incelenmesi yapan dalıdır. Ancak cümle kavramı, iki seviyede gerçekleşir: Bir cümle, hem bir biçime “forme”, hem bir anlama “sens” sahiptir. Cümlenin elemanları biçim yönünden bir düzen içinde yer alır ve bir bağımlılık serisi oluş...
Şu örnekleri inceleyelim: “Çok ağır bir kitap / * Ağır çok bir kitap / *Bir ağır çok kitap” Birinci grupta kelimeler kendilerine has bir düzen içindedir, ikinci ve üçüncü gruplardaki kelimeler ise kabul edilemez bir düzendedir. Dahası birinci gruptaki kelimeler, ilk ba...
Bu terim farklı iki şey ifade eder: 1) Bir dili hususî bir durumda kullanma etkinliğidir. Bu durumda bir söz aktı (acte de parol) ortaya çıkar. Hem sözlü, hem yazılı ifadeler “söz aktı” sayılır, bu noktaya dikkat etmek gerekir. 2) Söz terimi, bir söz aktını...
Aynı cinse ait nesnelerin genel çizgilerinin zihin tarafından yakalanmasıdır. Bu soyutlama, çıkarıldığı gerçeklerden bağımsız olarak akıl yürütme ve ispatlama esnasında kullanılabilir. Meselâ, üçgen, dörtgen, daire gibi geometrik şekiller, somut olgulara nazaran b...
Son ses düşmesi, bir kelimenin sonunda bulunan bir yahut birkaç fonemin düşmesini ifade eden genel bir terimdir. Son ses düşmesinin iki önemli şekli vardır: 1) Uzun bulunan bir kelime, halk dilinde kısaltılır: Matematik: mat. 2) Bu şekil "élision" adıyla da anılır: ...
Konuşma faaliyeti esnasında dil birimlerinin cümlede birbiri ardınca sıralanışından doğan çizgisel eksene "sıralama ekseni" denir. Bu birimler, biribirinden bağımsız değildir, biri diğerine ilgi (izafet, relation) elementleriyle bağlıdır. Roman Jakobson'a göre bu ...
Eş değerli, ayrı biçimli seslere verilen ad. Genelde Amerikan dilbilimcilerinin kullandığı bir terimdir. Bir ses birimin “phonème” varyantlarına verilen ad. Aynı “phonème”in bir dilde bir anlam farklılığı yaratmadan değişik biçimlerde ortaya çı...
Latin alfabesinden yola çıkılarak bütün dillerde bulunan sesleri özel işaretlerle gösterebilecek bir alfabe geliştirilmiştir. Bu alfabede her ses bir işaretle gösterilir. En tanınmışı Milletlerarası Ses Bilgisi Derneği'nin geliştirdiği milletlerarası sesler alfabesid...
Geniş anlamıyla benzer seslerin tekrarı ile elde edilir. Israr ve taklidî ahenk etkisi bırakır. Alliterasyon terimi, bazen daha sınırlı bir anlamda kullanılarak "kelime başındaki ünsüzlerin tekrarı"nı ifade eder....
Ses bilimin amacı, mesaj iletilmesinde kullanılan seslerin görevini incelemektir. Bundan dolayı anlam farklılıkları yaratan telâffuz farklılıklarını araştırır. Bütün telaffuz değişiklikleri bir anlam değişmesi ifade etmez. Buna karşılık bazı telâffuz farklılıkla...
Dillerin günlük alfabeleri, bir dilin fonetiğini incelerken yetersiz kalır. Bundan dolayı beşerî dillerin seslerini göstermek için dil bilimcilerin üzerinde anlaştıkları özel bir alfabe yapılmıştır. Bu alfabe (API) “Alphabet Phonétique İnternational” kısal...
Beşerî dil olgusunun (langage) seslerinin ilmî tetkikidir. Bu bilim dalı, insanlar tarafından çıkarılan ama dil olgusuna dahil olmayan öksürük ve hırıltı gibi sesleri incelemelerinin dışında bırakır. Fonetik üç bölüme ayrılır: 1) Boğumlanma fonetiği (Phonetique a...
Birçok türde morfem vardır: (Taşlar, geliyor, sütçü) örneklerinde italik biçim birimleri, serbest biçim birimleridir, bunlara “sözlük kaynaklı” biçim birimleri de denir. Bunlar yalnız başına kullanılabilirler, dildeki sayıları artıp eksilebilir. Bu...
Bir cümle, farkında olmasak da iki eksen üzerinde yapılan zihnî bir çalışma üzerine kurulur: Bir cümlenin öznesini seçeceğimiz zaman, dil gücümüz (performance) bize bir seçme listesi, bir imkân listesi sunar: “Ahmet”, “kardeşim”, &ldqu...
Seçme ekseni olarak tanımlanabilir. Sıralama ekseninin (Axe syntagmatique) her elemanı bir seçim sonunda belirlenir. Seçilenin yerini alabilecek diğer elemanlar bir dizi (paradigmes) teşkil eder. Bu diziler, ikame (substitution) yahut yerine koyma (commutation) sınıfları...
Kıyas dilin gelişmesinde büyük bir rol oynar. Bazı elementlerin yaratılmasında, yenileştirilmesinde, bazen aksine, korunmasında, kısaca dil bilimsel sistemin dengede kalmasında oldukça etkili olan bir dil olayıdır. Ses bilgisi kaynaklı olmayan ve kelimelerin dış görünüşünde ort...
Ön ses düşmesi, kelimenin başında bir yahut birkaç fonemin düşmesidir....
Sınırlandırılmış bir metin içinde sadece bir defa rastlanan kelimeye, ifadeye, biçime verilen ad....
Bir dilin sözlüğünde bulunan kelime yığınını bir yönteme bağlı olarak inceleyen bir bilimdir. Kelimeler, alfabetik olarak değil, anlam bilimi esasına göre tasnif edilir....
Bu kelimenin iki ayrı kullanılışı vardır: 1) Dil, sadece söz vasıtasıyla ve söz içinde olabilirden olmuş olana dönüşebilen (kuvveden fiile geçebilen) bir imkânlar sistemdir. (Burada söz, hem söz, hem mesaj anlamında kullanılmıştır.) Her dilin bir ...